Wat kun je leren van oude verhalen?

Categorieën
Wat kun je leren van oude verhalen?

Oude verhalen kunnen opnieuw gebeuren in de wereld van vandaag; en misschien ook in de wereld van morgen. En dan? Ja, dan hopen we dat de wereld daar een klein beetje mooier van wordt.

Kansen bij het thema ‘En toen?’ van de Kinderboekenweek 2020

Stichting CPNB koos voor de Kinderboekenweek 2020 als thema ‘En toen?’. Vanuit dit thema is er veel aandacht voor geschiedenis. Dat is mooi en waardevol. Het is leuk en inspirerend om met kinderen te verkennen wat er vroeger gebeurd is. En wat is het dan gaaf als kinderen vragen: ‘En toen?’ Na zo’n vraag kun je als leerkracht samen met de kinderen verder zoeken naar de wereld van het verleden.

Een mooi initiatief dus, dit goed gekozen thema! En tegelijk mag je hopen dat het niet blijft bij de vraag ‘En toen?’. Want het aardige van geschiedenis is nu juist, dat je met dit vak niet alleen leert over vroeger – als het goed is leer je ook iets voor vandaag.

Actueel
Sommige wetenschappers zeggen dat de geschiedenis zich altijd blijft herhalen. Anderen zeggen dat het vooruit gaat met de wereld – dat we als het ware steeds een beetje verder komen. Misschien is het allebei een beetje waar. Maar wat in ieder geval waar is, is dat stukjes van de geschiedenis terugkomen in de werkelijkheid van vandaag. Wel steeds anders, maar toch ook herkenbaar. Neem de Coronacrisis: Dat is nog nooit gebeurd, en toch ook weer wel. Denk maar aan de Spaanse griep of de pest in de Middeleeuwen. Of neem de technologische vooruitgang van de afgelopen dertig jaar: nog nooit vertoond, maar toch ook weer wel. Denk maar aan de tijd van de industrialisatie of de uitvinding van de telefoon. En dus kunnen we leren van de geschiedenis: over oorzaak en gevolg, over keuzes die gemaakt zijn, over hoe mensen omgaan met ontwikkelingen.

‘En dan…?’
‘En toen…?’ is een mooie vraag, die uitgaat van de nieuwsgierigheid van kinderen. Maar als je echt iets van de geschiedenis wilt leren, moet het niet blijven bij de vraag ‘En toen…?’ Wij hopen dat al die mooie geschiedenisverhalen niet alleen een deur openen naar het verleden, maar ook naar de wereld van vandaag. Verhalen over de geschiedenis kunnen kinderen helpen om na te denken over de vraag: ‘En dan?’ Als mensen bepaalde keuzes maken, als er ingrijpende dingen gebeuren – wat gebeurt er dan daarna? Hoe zal het verder gaan?

De kracht van verhalen
Het vertellen van verhalen is een van de belangrijkste zaken waar Kwintessens zich mee bezig houdt. In onze methode Kwink voor sociaal-emotioneel leren vertellen we verhalen over een dierenwereld; niet alleen omdat het leuke verhalen zijn, maar vooral ook omdat we denken dat kinderen daar iets van kunnen leren voor hun eigen leven van elke dag. En in onze methodes voor levensbeschouwing vertellen we verhalen die aan het denken zetten over wat belangrijk en waardevol is. Vaak zijn dat oude verhalen, bijvoorbeeld uit de Bijbel. Die verhalen kunnen heel meeslepend zijn, zodat kinderen zich afvragen: En toen? Hoe ging het toen verder? Die vraag mag in de klas volop gesteld worden. Maar waar het uiteindelijk om gaat, is niet wat er toen gebeurde. Het gaat om wat er nú gebeurt; met jouzelf, met anderen om je heen en met de wereld. Wij hopen dat leerkrachten daarover met kinderen in gesprek raken.

Echt gebeurd?
Kinderen vragen bij Bijbelverhalen weleens: Is dat echt gebeurd? Elke leerkracht zal daar een ander antwoord op geven, mede afhankelijk van zijn of haar eigen geloofsvisie. Of Jezus echt over het water gelopen heeft, of hij vijf broden deelde met vijfduizend mensen – dat neemt de één veel letterlijker dan de ander. Maar misschien is er ook een laag in de verhalen waarop de meeste leerkrachten hetzelfde antwoord kunnen geven. Of iemand echt dingen gedaan heeft die bijna geen mens voor mogelijk hield? Of het echt waar is dat iemand ontvangt wat hij nodig heeft? Op die vraag kan het antwoord zijn: Natuurlijk is dat echt gebeurd; gisteren nog! En wie weet gebeurt het morgen nog eens.
Oude verhalen kunnen opnieuw gebeuren in de wereld van vandaag; en misschien ook in de wereld van morgen. En dan? Ja, dan hopen we dat de wereld daar een klein beetje mooier van wordt.

Vaardigheid
Bij het vak levensbeschouwing vertel je oude verhalen. Bij die verhalen moet niet alleen de vraag ‘En toen?’ gesteld worden. De uitdaging is om verhalen zo tot leven te brengen, dat kinderen zichzelf erin rond zien lopen. Zo leren ze een beetje vooruitdenken in verschillende situaties. Want wie veel oude verhalen kent, kan al een voorzichtig antwoord geven op de vraag: ‘En dan?’ Als je in de put zit, als je bang bent of als je niet goed weet hoe het verder moet – wat gebeurt er dan? Oude verhalen kunnen je helpen om daar net iets verder over na te denken. 

Veel succes en plezier gewenst bij het werken aan die vaardigheid van kinderen!

Erik Idema

Uitgever Kwintessens