Als een opgerold egeltje
Om te beginnen zal ik het maar meteen bekennen: ik ben niet goed in ruziemaken. Ik schrik ervoor terug, kruip als een slak in mijn huisje. Er zijn egels die bij bedreiging hun stekels opzetten, maar ik ben de egel die zich oprolt als een bolletje en hoopt dat niemand hem zal zien.
Voor de lieve vrede lijkt dat een aardige oplossing, maar uit ervaring kan ik zeggen dat het geen bevredigende manier van doen is.
Niet voor het opgerolde egeltje, maar ook niet voor degene die zijn stekels opzet. Want aan het eind heeft de ene misschien zijn zin gekregen en de andere niet, maar er is niets opgelost en niets geleerd. En dat is jammer!
Stel je voor: Sam en Viggo willen allebei tegelijk op de kar op het speelplein. Ze komen gelijk aan. Met elkaar moeten ze uitvinden hoe ze dat regelen. Maar ik ben de Viggo in dat verhaal. Als Sam zegt dat hij erop wil, trek ik me meteen terug. Mompel misschien dat ik dat ook graag wil, maar op een manier die niemand zal overtuigen. Sam rijdt vrolijk weg en heeft niet eens in de gaten dat Viggo teleurgesteld achterblijft. Hij heeft niet de kans gehad om na te denken over oplossingen als je met zijn tweeën hetzelfde wil op hetzelfde moment. Hij heeft alleen geleerd dat als je meteen roept wat je wilt, je grote kans hebt dat je dat krijgt. Op den duur kan dat zich ontwikkelen tot een houding van intimidatie.
En Viggo: die heeft zich niet hard gemaakt voor wat hij wil. Die heeft niet geprobeerd om voor zichzelf op te komen, om samen na te denken hoe je dat doet: de kar delen, de tijd delen, samen spelen. Hij blijft beteuterd achter en loopt de kans om in de toekomst slachtoffergedrag te ontwikkelen. Al met al is het jammer voor Sam en voor Viggo.
Het zou best kunnen dat de leerkracht een rustige tijd heeft op het plein en het idee heeft dat alles soepel verloopt.
Natuurlijk begrijpen we allemaal dat dit voorbeeld niet diep ingrijpt in het leven: er is een belangenconflict geweest, maar een van de partijen heeft zich teruggetrokken en daardoor is er geen ruzie ontstaan. Ze zullen het allebei vast snel vergeten zijn. Misschien is Viggo wel weggehuppeld en is hij lekker in de zandbak gaan spelen, omdat hij goed kan omgaan met teleurstellingen en daar niet in blijft hangen. Hij vindt altijd weer iets leuks te doen, dat is helemaal niet afhankelijk van het rijden op de kar!
En misschien denkt Sam wel, dat hij vandaag ook eens geluk heeft gehad dat hij zomaar op de kar mocht rijden. Dat het fijn is dat het hem gegund is! En vindt hij Viggo hartstikke aardig. Dan zit het leven veel eenvoudiger in elkaar dan we vaak denken: niet alles hoeft geproblematiseerd te worden, want veel dingen zijn helemaal geen probleem. De leerkracht heeft het in die situatie heel goed gezien.
Maar toch: het is goed om in de gaten te houden of kinderen het een beetje kunnen: een situatie aangaan waarin het zijn of haar eigen belang naar voren schuift, op kunnen komen voor zichzelf en samen proberen om een oplossing te vinden. Dat ze zich niet meteen terugtrekken of oprollen als een egeltje. Of iemand het kan: omgaan met tegenstand als iemand anders hetzelfde wil als jij. Kan hij of zij zich dan verplaatsen in de positie van de ander, wil hij of zij erover onderhandelen en een afspraak maken om de situatie op te lossen naar tevredenheid van beide partijen? En soms een stapje terugdoen om een win-win situatie tot stand te brengen? Dat hij of zij niet altijd kiest voor ‘wie het hardst roept, krijgt zijn zin’.
De school als leerplaats van het leven biedt kinderen veel ruimte om alle aspecten van het leven te onderzoeken en ervan te leren. Met vallen en opstaan, met pijn en moeite. Leren opkomen voor jezelf, leren omgaan met conflicten hoort daar volgens mij ook bij.
Omdat je het kunt leren bij dingen die niet zo ingrijpend zijn, klein en vaak zo weer vergeten. Omdat je kunt blijven oefenen zonder dat het grote gevolgen heeft voor je welbevinden of geluk. En vroeg of laat zul je het toch moeten leren, omgaan met belangentegenstellingen, ruzies en conflicten. Mijn ervaring zegt: liever vroeg dan laat. Het is heel fijn dat je kunt kiezen om te zijn als het opgerolde egeltje omdat je het de strijd niet waard vindt. Maar dat je je ook met hart en ziel in durft in te zetten als dat nodig is. Voor kleine en grote zaken.
Cora Vlaming
Uitgever
Bekijk de werkvormen bij het thema Ruzie op de prikborden van: