Leerlingen hebben baat bij samenwerken
De focus op het individuele kind is groot. Terecht, als daarin maar niet het samenwerken wordt vergeten.
Precies op maat. Gepersonaliseerd. Individueel.
Het lijken wel zinnen uit een reclamefolder. Zinnen die jou het gevoel moeten geven dat het aangeboden product exact op jou is afgestemd. Sterker nog… het is voor jou en niemand anders. Ikke, ikke…
De drie openingszinnen komen niet uit een verleidelijke folder, maar uit het onderwijs. Ze horen bij het passend onderwijs in allerlei vormen. De focus op het individuele kind is groot. Terecht, als daarin maar niet het samenwerken wordt vergeten.
En ja, die twee kunnen goed samengaan. Maar toch lijkt de balans nog te vaak door te slaan naar het individu dat moét presteren en de afgesproken scores moét halen. Zonder dat daarbij serieus oog is voor de kracht van samenwerken, vertaald in groepsbeleving en groepsactiviteiten.
Goed in je vel
Een kind presteert pas optimaal als het goed in zijn of haar vel zit. Dat is geen nieuws. Die sociale veiligheid maakt dat kinderen zin hebben om naar school te gaan. Om zinvolle bijdragen te leveren aan een gezellige sfeer in de groep. Om op te komen voor kinderen die het moeilijk hebben. En… hun eigen prestaties gaan ook bijna als vanzelf omhoog.
De kracht van groepsactiviteiten
Vakken als levensbeschouwelijke vorming en sociaal-emotioneel leren hebben het welzijn en de sociale veiligheid van kinderen hoog in het vaandel staan. Vandaaruit staan kinderen open voor belangrijke levensvragen en kunnen ze zich beter succesvolle relaties aangaan met anderen. Daar zorgen klassikale activiteiten voor als vertellen, zingen, toneelspelen, onderzoeken, discussiëren enz. voor.
Zo kunnen kinderen hun eigen leven herkennen in een mooi en goed verhaal. Ze kunnen hun eigen mening eraan scherpen, zich leren verwonderen over wat er allemaal wel en niet lijkt te kunnen in een verhaal, of ze krijgen soms onbewust een antwoord (of het begin ervan) op hun vragen.
Ze leren belangrijke sociaal-emotionele vaardigheden oefenen die ze nu en later nodig hebben om actief en positief te kunnen meedoen aan onze complexe samenleving.
Al die ervaringen en activiteiten komen het best tot hun recht als kinderen leren samenwerken.
Leren samenwerken: opdracht voor het onderwijs
Niet voor niets ziet de SLO het leren samenwerken als een opdracht voor het onderwijs. De SLO schrijft: ‘We werken in de 21e eeuw zelden meer alleen, we werken vooral in teams. En teams krijgen andersoortige relaties. Doordat de kennis die we moeten beheersen steeds groter wordt, ontstaat verdeling van deskundigheid. Werk wordt gespecialiseerder, om tot een geheel te komen is samenwerking met deskundigen op andere gebieden essentieel. Ook kennisontwikkeling is steeds belangrijker en dat doen we veel beter samen.
Leerlingen werken op een gestructureerde manier samen in kleine, liefst heterogeen samengestelde groepen. De gedachte is dat kinderen niet alleen leren van de interactie met de leerkracht, maar ook van de interactie met elkaar. Door samen te werken en daarbij te reflecteren op de eigen inbreng en die van anderen en op het groepsproces, wordt sociaal inzicht groter en ook persoonsvorming is erbij gebaat.’
Persoonsvorming! Het belangrijke woord, dat ook in de visie van onderwijspedagoog dr. Gert Biesta een kerngedachte is, is gevallen. Persoonsvorming is bij uitstek niet iets individueels. Een kind vormt zich in het contact met anderen. En dan is samenwerken van het allergrootste belang.
Samenwerken thuis
Door de coronatijd leren kinderen ook in thuissituaties samenwerken. Met hun eigen broertjes en zusjes én met hun ouders. Veel kinderen moeten aan die nieuwe samenwerking wennen. Logisch, want de verhoudingen worden opeens anders. Thuis is deels ook school geworden. En ook de samenwerking met school verandert in die periodes. Dat vraagt van kinderen én hun opvoeders dat ze bereid en in staat moeten zijn samen te werken op afstand en daarbij leren openstaan voor andere ideeën en waarden.
Gerard van Midden
eindredacteur Trefwoord / projectadviseur Kwink