Levensbeschouwelijk onderwijs in een gemengde groep: hoe doe je dat?
Zo geef je levensbeschouwing op een gemengde school of in een diverse klas
In steeds meer klassen komen kinderen samen met uiteenlopende achtergronden, levensvisies en overtuigingen. Dat is rijk en waardevol, maar kan in het vak levensbeschouwing ook vragen oproepen, zoals ‘Hoe geef je les over zingeving en levensvragen als niet iedereen hetzelfde gelooft, of helemaal niets gelooft?’ Of ‘Is levensbeschouwing eigenlijk alleen bedoeld voor religieuze scholen?’ en ‘Hoe zorg je voor een open sfeer waarin elk kind zich veilig en gezien voelt?’
Op deze pagina lees je hoe je als leerkracht op een inclusieve manier levensbeschouwelijk onderwijs kunt geven, juist in een gemengde of seculiere setting. Met ruimte voor ieders verhaal, zonder iemand iets op te leggen.
Is levensbeschouwing alleen voor religieuze scholen?
Nee, levensbeschouwing is voor élke school waardevol. Het is geen vak waarin kinderen wordt verteld wát ze moeten geloven. Het is een vak waarin ze mogen onderzoeken wat ze zelf belangrijk vinden, en waarin ze kennismaken met andere manieren van denken en leven. Juist op scholen zonder specifieke levensbeschouwelijke grondslag biedt het vak een open ruimte voor:
- het stellen van zingevingsvragen (wat maakt iets waardevol?)
- het uitwisselen van ervaringen en overtuigingen
- het leren omgaan met verschillen
Levensbeschouwing is dus niet alleen voor religieuze scholen, het is voor álle kinderen, in álle klassen. Omdat iedereen een eigen kijk op het leven ontwikkelt, bewust of onbewust.
Hoe vind je balans in een seculiere maatschappij?
We leven in een samenleving waarin religie vaak geen vanzelfsprekendheid meer is. Tegelijkertijd zoeken veel kinderen (en volwassenen) naar betekenis, verbinding en richting. Levensbeschouwing helpt daarbij – ook zonder religieus vertrekpunt.
In een seculiere context:
- richt je je op levensvragen in plaats van geloofswaarheden
- laat je verschillende visies naast elkaar bestaan, zonder oordeel
- en geef je ruimte aan verwondering, verbeelding en verdieping, los van religieuze insteek
De balans zit in de open houding van de leerkracht: nieuwsgierig, uitnodigend en niet sturend. Je hoeft zelf geen antwoorden te hebben, wél de vaardigheid om vragen toe te laten en gesprekken te begeleiden.
Hoe ga je om met verschillende religies in één klas?
Een diverse klas is géén obstakel voor levensbeschouwelijk onderwijs, het is juist een kans. Want waar verschillende tradities samenkomen, ontstaan waardevolle gesprekken en leermomenten. Wat kan goed werken tijdens levensbeschouwelijke lessen?
- Gebruik verhalen en rituelen uit meerdere levensbeschouwingen. Laat kinderen kennismaken met het lichtfeest van Diwali én met Kerst. Met Ramadan én met humanistische vieringen.
- Benadruk wat verhalen gemeen hebben: thema’s als hoop, verlies, liefde of moed komen overal voor.
- Nodig kinderen uit om te delen. Laat ze vertellen over wat thuis belangrijk is, of dat nou religieus is of niet.
- Zorg voor taal die ruimte geeft. Vervang ‘God zegt…’ door ‘In dit verhaal geloven mensen dat…’. Dat opent de deur voor nieuwsgierigheid in plaats van stellingname.
Je hoeft geen expert te zijn in alle religies. Als je een open leerhouding hebt, ben je al op de goede weg.
Praktische tips voor inclusief levensbeschouwelijk onderwijs
In de klas wordt de samenleving in het klein geoefend. Door levensbeschouwing leren kinderen om respectvol te luisteren naar een ander, eigen overtuigingen onder woorden te brengen en te ontdekken dat er niet altijd één waarheid is.
Het is geen kwestie van “alle religies behandelen” of “iedereen hetzelfde laten vinden”, maar van ruimte geven aan verschillen én overeenkomsten. Zo groeit het besef dat diversiteit geen bedreiging is, maar een bron van rijkdom. Vijf tips die jou als leerkracht verder helpen met levensbeschouwing in een diverse klas:
1. Werk met open vragen: Wat denk jij? Wat zou jij doen?
2. Kies verhalen uit verschillende bronnen: Bijbel, Koran, boeddhistische fabels, mythen, persoonlijke verhalen.
3. Geef kinderen keuzevrijheid: Laat ze bijvoorbeeld een eigen ritueel of symbool ontwerpen.
4. Gebruik gelaagde taal: Begrippen als ‘licht’, ‘reis’ of ‘thuiskomen’ hebben meerdere betekenislagen.
5. Wees duidelijk over je rol: Je begeleidt het gesprek, maar bepaalt niet de uitkomst.
Tot slot: ieder kind heeft een verhaal
Of kinderen nu religieus worden opgevoed, spiritueel nieuwsgierig zijn of juist niets met geloof hebben: iedereen stelt zich op een gegeven moment levensvragen.
Levensbeschouwing is het vak waarin die vragen niet worden weggewuifd, maar onderzocht. Samen, en vanuit nieuwsgierigheid, respect en verwondering. En dát maakt het vak – juist in een gemengde klas – zo waardevol.
Meer weten over levensbeschouwelijk onderwijs in een diverse klas?
We bieden verschillende lesmethoden voor basisscholen die met vertrouwen en plezier dit vak willen geven, op een manier die past bij hun klas én bij henzelf. Nieuwsgierig geworden? Vraag dan snel je gratis proefnummers op!
