Rituelen in de klas

Rituelen in de klas zijn belangrijk voor de verbinding door ze samen te beleven. Daarom wordt in een methode levensbeschouwing regelmatig gewerkt aan het nieuwe of bestaande rituelen.

In levensbeschouwelijke tradities zijn veel rituelen. Bijvoorbeeld bij geboorte of dood, bij de overgang naar de volwassenheid of een huwelijk. Maar ook thuis zijn er rituelen. Denk maar aan een verhaaltje lezen voor het slapengaan, een uitgebreid ontbijt in het weekend of een speciale deken waaronder een kind op de bank mag slapen als het ziek is. Ook op school zijn er rituelen. Zoals de dagelijkse begroeting, de weekopening of -afsluiting, het vieren van verjaardagen, het afscheid van groep 8. Rituelen hoeven niet groot en ingewikkeld te zijn. Juist kleine, makkelijk uitvoerbare rituelen die vaker terug kunnen komen, zijn belangrijk.

Waarom rituelen in de klas waardevol zijn:

• Rituelen zorgen voor verbinding door ze samen te beleven, met aandacht voor het moment en voor elkaar.
• Rituelen zorgen voor herkenbaarheid en een duidelijke structuur van de dag.
• Rituelen creëren een moment waarop de kinderen even los komen van de dagelijkse sleur.

Belangrijk is dat je de rituelen regelmatig herhaalt, zodat de kinderen ze gaan herkennen en er een zeker patroon ontstaat. Rituelen kunnen kort en eenvoudig zijn, maar kennen wel een duidelijk begin- en eindmoment. Iedereen kan eraan meedoen en het is duidelijk anders dan de rest van de dagelijkse activiteiten.

Hieronder vind je een aantal voorbeelden om de dag mee te beginnen of te eindigen. Gebruik ze ter inspiratie. Het is ook mooi om leerlingen mee te laten denken over een ritueel dat hen aanspreekt. Zo zorg je ervoor dat het echt iets van de groep wordt.

Drie voorbeelden van rituelen in de klas, om de dag te beginnen of af te sluiten:

1. Kijk eens verder!
Ga in de kring zitten. Zet een kistje, koffer of mand in het midden van de kring en leg er een verrekijker in. Een van de kinderen mag het kistje openmaken. De andere kinderen maken een ‘verrekijker’ met hun handen en kijken naar het kind dat dit mag doen. Het kind pakt de verrekijker uit het kistje en geeft deze aan een van de andere kinderen. Dit kind mag er doorheen kijken en daarna iets vertellen over een van de volgende vragen:

• Welke leuke dingen wil jij vandaag zien? (Of aan het eind van de dag: Welke leuke dingen heb je gezien?)
• Naar wie wil jij goed kijken vandaag? Waarom?
• Als jij in de toekomst kon kijken, wat zou je dan willen zien?
• Naar wie heb jij goed gekeken vandaag? Waarom?

2. Wat wil jij met ons delen?
Hang een hoepel of mobile in de klas. Hang er met knijpers de volgende voorwerpen aan: een hart, een duif van karton, een bloem, een spiegeltje, een denkwolk.

Ga in de kring zitten. Eén kind loopt naar de hoepel, haalt een van de voorwerpen eraf en doet de bijbehoren activiteit:

Hart: Zeg iets vriendelijks tegen iemand in de kring.

Duif: Heb je ruzie gemaakt of is er iets niet goed gegaan? Vertel dat jij het goed wilt maken.

Bloem: Aan wie denk jij vandaag? Waarom?

Spiegeltje: Wat wil je over jezelf vertellen?

Denkwolk: Vandaag wil ik even niks vertellen.

3. Een hand op je schouder
De kinderen trekken allemaal hun hand om op gekleurd papier, en knippen hem uit. Verzamel alle handen in een mandje. Aan het begin of einde van de dag zitten alle kinderen in de kring, de mand staat in het midden. Leg uit: als iemand een beetje verdrietig is of iets moeilijks moet doen, is het fijn als iemand een hand op zijn schouder legt.

Een van de kinderen pakt een hand uit de mand. Het kind bedenkt wie in de groep vandaag wel wat steun kan gebruiken en legt de eigen hand even op de schouder van dat kind. Daarna legt zij/hij de uitgeknipte hand bij dit kind.

Tip: Je kunt de kring uitbreiden door dit niet alleen te doen voor kinderen uit de groep, maar ook mensen daarbuiten. Dichtbij of verder weg. Symboliseer dit door bijvoorbeeld een troostende hand te leggen bij een lichtje of een wereldbol.

Meer rituelen

Naast deze rituelen zijn er natuurlijk nog veel meer rituelen te bedenken. We hopen dat deze ideeën je op weg helpen om in je eigen groep rituelen een plek te geven. Veel succes!

Karine van der Zon

Redacteur Kwintessens